(İng. insufficient sample /unrepresentative sample)
İstatistiksel yorumlar, örnek ile bütün arasında bir benzerlik olduğu kabulüne dayanır. Benzerlik ne kadar fazla ise çıkarımlar o kadar güvenilir olur. Diğer taraftan, örneklem bütünü temsil etmiyorsa çıkarım yanlıştır. Önermelerin doğru olması halinde bile, sonuç yanlış olabilir. İstatistiksel Hata Safsataları diye bilinen bu bölümdeki safsatalar olasılık kuramının yanlış uygulamalarından kaynaklanır. Bu gruptaki safsatalar şunlardır: Yetersiz Örnek Safsatası, Yanlış Benzetme Safsatası, Yok Sayma Safsatası, Sümen Altı Safsatası, Kumarbaz Safsatası.
Az sayıda örnek ile çabuk genelleme yapma hatasına yetersiz örnek safsatası denir. Televizyonlarda gördüğümüz bütün sokak röportajları ve bütün seçim anketleri bu safsatayı barındırır.
Bu safsata genelleştirme safsatası ile karıştırılabilir. Genelleştirme safsatasından ayrıdır ancak bir arada bulunabilir. Genelleştirme safsatasında istisnai durumlar için geçerli olan şeyler, genele uygulanmak istenmesine karşın acele sonuç çıkartma safsatasında az sayıda örnekle genelleme yapılır. Bu mantık ilkesi de kaygan yokuş safsatasında olduğu gibi sıklıkla kötüye kullanılır.
“Önümüzdeki seçimde AKP kesin iktidar. Rize’de yaptığım ankette halkın %80’i AKP dedi.”
Rize halkı Türkiye’nin bütününü temsil edecek bir örneklem değildir.
“AGB’ye göre Türkiyede en çok … tv kanalı izleniyor.”
“Youtube’da yıllardır Türk kullanıcıların hep sövüp kavga ettiklerini görüyorum. Türkler çok sövgücü ve kavgacı bir ulus olmalı.”
Yetersiz örneklem denemeyecek kadar geniş bir gözlem gerçekten yapılmış olabilir, ancak Türklerin geneli için değil yalnızca Youtube’a yorum yazan Türkler için geçerlidir.
Özellikle yerel seçimlerde büyükşehir belediyelerini kazanan partileri renkli gösteren haritalardaki dağılımın ayrıklığına bakarak yapılan çıkarımların çoğu bu safsataya düşer. Çünkü illerin rengi çok küçük oy farklarıyla belirlenmiştir ve ilçeler bütünüyle gözardı edilmiştir.
“X son olsun, kadın cinayetleri durdurulsun” kampanyalarının hepsi birer temsil etmeyen örnek safsatasıdır. Öldürülen az sayıda kadın cinayetini kullanarak ülkeyi adeta kadın mezbahasıymış gibi göstermek amaçlanır.
ELEŞTİREL DÜŞÜN 