Eleştirel Düşünme Öğretme İddiasında Olan Dezenformasyoncular

Yazıyı pdf olarak indirebilirsiniz: indir

Teyit.org, malumatfurus.org, evrimagaci.org, yalansavar.org, dogrulukpayi.com, dogrulugune.org, dogrula.org, duyum.net gibi sitelerin her biri söylentileri ve haberleri sınayıp doğrulama iddiasında olup zaman zaman kendisi dezenformasyon yapan sitelerdir. Bunlar Factcheck, Snopes, Debunk, Quackwatch, Rationalwiki gibi Amerikalı örneklerin taklidi olan ve para kazanmak amaçlı yayın yapan şirketlerdir. Her basın girişimi gibi zaman, ilgi ve işgücü sermayesi sınırlıdır; bu yüzden yüzeysel olmak zorundadırlar. Bunların her biri için ayrı bir suç dosyası açıp inceleyecek zamanım olmadığı için bu yazıda ilke olarak bir şeyi anlatmaya çalışacağım:

Eleştirel düşünürler olmamıza yardımcı oluyor görüntüsünde olan pek çok kaynağın kendisi bilgi kirliliği yaratır, yanıltır ve hurafeleri üretip sürdürür.

“Büyük Acının 10 Temel Gerçeği”

EleştirelDüşün okurlarından Hayri Çömlekçi’nin yazısı.

Hayri Kozanoğlu’nun 14.02.2023 tarihli Birgün’de yayınlanan “Büyük Acının 10 Temel Gerçeği” başlıklı yazısındaki düşünce kabızlığı ve sağgörüsüzlük, Türkiye’de düşüncenin ve fikir savunusunun veya hiç değilse onun basında temsil edilen kısmının düzeyini gösteriyor.

“Depremzedeye Yardım Et”

İhtiyaç listeleri yayınlanıyor. “Şunlar, şunlar gerekli; acil.” Listede bulunanların hiçbirinin sağlayıcısı değilim. Sağlayıcılar hemen karşı sokakta, burunlarının dibinde. Onlara gitmiyor da bana geliyor. Ne yapıvereyim ben sana, çadırcıdan çadır alıp sana mı vereyim? Bu kadar mı çalışıyor kafan? Acil ihtiyaç böyle mi karşılanır? Alışveriş sitelerine giriyorum, listedeki her şeyi tek tek sepete atıyorum alacakmış gibi. Gördüğüm hemen bütün satıcılarda listedeki her şeyin stoku var. Hiçbiri “bağışlayayım” dememiş. Haydi çok şey beklemeyelim, hiç değilse “bunlar acil ihtiyaç malzemesi, satışı durdurayım, belki toptan satın almak isteyen olur” da dememiş. Aynı fiyattan çatır çatır ticareti sürdürüyor.

Örüntü Tanıma – 2

İki örnek daha vereceğim. Biraz bilgi-yoğun olması sizi sıkabilir ama her bir ayrıntıyı bilmeniz gerekmiyor. Bakış açısını anlamaya çalışın.

Örüntü Tanımaya Giriş

Hemen hiçbir eleştirel düşünme eğitimi kaynağında örüntü tanıma diye bir konu bulamıyoruz. Bu terim çoğunlukla yazılım geliştirme, kalıtım ve psikoloji alanlarında karşımıza çıkıyor. Ben bilinçli düzeyde geliştirilmiş bir örüntü tanımanın eleştirel düşünmenin bir parçası olduğunu, eleştirel düşünmeyi bir eğitim alanı olarak düşünmeye başladıktan sonra anladım. Elde ettiğim bulguları bilgim ve anlatım gücüm yettiği kadarıyla paylaşmaya çalışacağım. Standart bir ders olmadığı için, hatta bu bir “ders” bile olmadığı için el yordamıyla, doğaçlama ilerliyorum. Bu yüzden bu çalışmayı daha sonra geliştirebilmem için geribildiriminiz önemli. Eğer bu sayfalarda yeniyseniz ve eleştirel düşünmeye giriş yazılarını okumadıysanız okumanızı ve sonra bu yazıya dönmenizi öneririm.

Yazıyı pdf olarak indirebilirsiniz (13 sayfa): İndir

NFT Nedir? (eleştirel gözle)

Çok zengin kişilerin günlük yaşamlarının çalışan kesim insanlarınınkinden önemli bir farkı var ki neredeyse hiç kimsenin söz ettiğini görmedim. Yıllar önce bir röportajında Nihat Genç’in teğet geçtiğini, hatta belki ancak sıyırıp geçtiğini duymuştum ama gerisini duymadım. Bu kişiler parayla, ev işleriyle, çocuğun dersleriyle falan kaygılanmazlar. Bizi kuşatan gelecek ve güvenlik kaygısı bu kişilerde bulunmaz. Bu yüzden zihinleri ve gönülleri bizim anlamakta zorlanacağımız kadar farklı düşlerle, hırslarla, heveslerle doludur. Bu tıpkı doymuş kişinin yiyeceklere ilgi duymayışına benzer. Tok, açın halinden anlamaz ama pek söylenmediği gözden kaçan, açın da tokun halinden anlamadığıdır. Tok, açın aklına bile gelmeyen şeylere yönelir.

“Doğrulama” Siteleri Nasıl Dezenformasyon Yapar: Bill Gates ve Aşılar Örneği

2021’de dünya ülkelerinin haydut yöneticileri “Korona aşısız” kalmasın diye anayasa tanımadan bastırırlarken, “bilimin ışığında” yürüyen fikri, vicdanı, irfanı hüphür doktorlar da onlara yardım ve yataklık ederken, muhalif haber ve yorum siteleri çoktandır Bill Gates’in aşılarla nüfus azaltma planından söz ederken, bu bilginin sosyal medyada yayılmasını ve ciddiye alınmasını önlemek amacıyla arka arkaya haberler yapılmaya başladı. Bunlardan birini örnek olarak kısaca inceleyeceğim.

Gazeteci Kılıklı NATO Askerleri

“Habercilik” ile psikolojik savaş arasındaki ince çizgi…

Bir Tartışma Bütün Farklı Görüşleri İçermeyebilir

Kanadalı ve Amerikalı kamyon şoförlerine Covid iğnesi olma zorunluluğu getirilmesi üzerine şoförler Kanada’da yolları kapatıp hükümetin geri atmasını beklemeye başladılar. Kanada başbakanı kamyon şoförlerini olağanüstü hal ilan edip anayasayı askıya almakta tehdit etti. Muhalifler bunun Kanada tarihinde çok ender (ikinci kez olacak) görülen bir şey olduğuna dikkat çekip başbakanı en küçük bir zorluk durumunda kılıcı çekmekle suçladılar.

Buradan çıkarılacak bir ders var.

Nedensellik ve Olasılık Üzerine Kısa Bir Not

Nedensellik önemlidir. Eleştirel düşünme dersine nasıl başlanır diye üç kez düşündüm, üçünde de temel mantık kurallarıyla başlamak gerektiği sonucuna vardım. Nitekim piyasa işi eleştirel düşünme kitapları da öyle başlıyor, haksız sayılmazlar. Eleştirel düşünür olmak isteyen kişi yaşamdaki nedensellik örgüsünün farkında olmalı ki bu örgüdeki yırtıkları fazla yitime uğramadan görebilsin. Böyle bir yırtık yok elbette, doğa yasaları şaşmaz. Şaşan insanlardır. Örgüdeki yırtık onların sözlerinde, uslamlamalarında, olayları ve fikirleri sunuş biçimlerindedir.