Tartışmayı Kazanmanın Hileli 38 Yolu – Schophenhauer

Şopenauer XIX. yy’ın parlak Alman filozoflarındandır. Tartışmayı hileli tekniklerle kazanmanın yollarını gösteren aşağıdaki alıntı Tartışma Sanatı kitabından özetlenmiştir. Kitap Eristik Diyalektik – Haklı Çıkma Sanatı adıyla Türkçe olarak da yayınlanmıştır. Aşağıdaki metnin yayınlanan çeviriyle ilgisi yoktur, özgün çevirimdir. Bu hileli teknikleri bilmek yazılı ve sözlü tartışmalarda bunlara başvurulduğu anları yakalayıp hangi tarafın gerçeği bulmayı veya bildirmeyi, hangi tarafın kazanma pahasına gerçeği örtmeyi hedeflediğini görmeyi kolaylaştırır. Daha iyi yararlanmak için safsata konusunu öğreniniz. Tartışma videolarını veya metinlerini bu listeyi elinize alarak okumanızı öneririm.

1. Rakibinizin savını doğal sınırlarının dışına taşıyın, abartın. Rakibin önermesi genelleştikçe daha çok itiraz noktası bulabilirsiniz. Önermeler dar kapsamlı ve sınırlı oldukça savunusu daha kolay yapılabilecektir.
2. Rakibinizin seçtiği sözcüklerin kullanıldığı anlamdan başka anlamlarını kullanın. Hemen hiçbir sözcüğün tek anlamı yoktur, işte bunu kötüye kullanın.
3. Belli bir şeyle ilgili olarak yapılan önermeyi mutlak ve genel bir önermeymiş gibi ele alın. Savunulandan farklı bir şeyi çürütmüş olun, ama sonuçta çürütmüş olun.
4. Ulaştığınız sonucu son ana dek rakibinizden gizleyin. Öncüllerinizi tartışmanın içine serpiştirerek tek tek kabul ettirmeye çalışın.
5. Rakibinizin inançlarını onun aleyhine kullanın. Rakibiniz sizin öncüllerinizi kabul etmiyorsa kendi öncüllerini kullanın.
6. Rakibinizin sözlerini değiştirin veya kanıtlamaya çalıştığı şeyi değiştirin, tartışmayı odağından saptırın.
7. Önermenizi doğru göstermek için rakibe birden çok soru sorun. Geniş ve uzun yanıtlı soruları arka arkaya sorarak neyi kabul ettirmek istediğinizi gizlemiş olursunuz (bkz. 4. md). Rakibin kabul ettiklerinden hareketle savınızı güçlendirebilirsiniz.
8. Rakibinizi kızdırın. Öfke, insanın yargılama ve algılama yetisini azaltır. Rakip, haklı ve avantajlı olduğu noktaları göremez.
9. Rakibinizin yanıtlarını farklı, hatta ters sonuçlara ulaşmak için kullanın. Rakip sizin nereye varmak istediğinizi bilmesin.
10. Rakip sorularınıza olumsuz yanıt verir ve size hiçbir noktada hak vermek istemezse, bu kez tezinizin tersi yönünde sorular sorup onu şaşırtın.
11. Rakip kimi öncülünüzü kabul ettiyse bunların sonucunu sormaktan kaçının. Daha sonra bu sonuç üzerinde uzlaşmışsınız gibi tartışmayı sürdürün. Rakip öncülleri kabul ettiğini anımsayacak ama sonuç üzerinde uzlaşmadığınızı unutacaktır.
12. Rakibiniz adı olmayan bir fikir bildirdi ise buna bir ad koyun. Örneğin sekülerliğin sorunlarından söz eden rakibinize “şeriatçı” deyiverin, üzerine yapışsın.
13. Rakibinize bir önermeyi kabul ettirebilmek için karşıt, ters bir önerme sunun. Siyah-beyaz safsatasına düşmesini sağlayın.
14. Rakibiniz sorularınıza işinize yarayan yanıtlar vermediyse savınızı kanıtladığınızı söyleyerek blöf yapın, çekinmeyin. Rakip çekingense veya kolayca etkileniyorsa başarılı olabilirsiniz.
15. Savınızı kanıtlamakta zorlanıyorsanız şimdilik onu bir kenara bırakın. Daha kolay ve gerçekçi bir önermeyi rakibe sunun. Rakip bu ikinci önermeden sonuca ulaşacağınızı sansın. Kabul etmezse haklı göründüğünüz için siz kazandı görünürsünüz. Kabul ederse koz elinize geçmiş olur, ister asıl savınızı kanıtlamaya geri dönün, ister 14. maddeye.
16. Rakibiniz bir önermeyle geldiğinde bu önermenin daha önce savunduğu şeylerle, inançlarıyla, eylemleriyle veya yakın olduğu düşünce okullarıyla çeliştiğini öne sürün. Filistin’in yardıma ihtiyacı olduğunu söyleyen kişiye “O zaman git Hamas’a katıl” deyin.
17. Rakibiniz sizi bir karşı kanıtla sıkıştırdığında, bir çok anlamlılık yaratma veya önemsiz bir farka takılma fırsatınız varsa bunu kaçırmayın.
18. Tartışmayı aleyhinize sonuçlanacak bir yola girildiyse rakibinizin sonuca ulaşmasına izin vermeyin. Tartışmayı kesin, bambaşka yerlere çekin veya yoğunlaşmış olan ilgisini dağıtmaya çalışın.
19. Rakibiniz savının belli bir noktasında sizi karşıt görüş bildirmeye çağırdığında eliniz boşsa konuyu genelleştirmeye çalışın. Örneğin enerji verimliliği mevzuatının ayrıntılarını tartışırken ne yaparsak yapalım fosil yakıtların tükeneceğini anımsatın.
20. Rakibiniz öncüllerinizin çoğunu kabul ettiyse sonuca ulaşmasını doğrudan istemeyin. Çıkarımı kendiniz yapın.
21. Rakibiniz yüzeysel bir sava başvuruyorsa yüzeyselliğine vurgu yapın. Veya daha iyisi, siz de yüzeysel bir sava başvurarak üstün gelin. Örneğin saldırı safsatasına saldırı safsatasıyla karşılık verin.
22. Rakibiniz tartışmanın doğrudan sonuçlanabileceği bir şeyi kabul etmenizi isterse kabul etmeyin, bunun bir kısır döngü safsatası olduğunu öne sürün. Örneğin kuşların kanatlı olduğunu kabul etmeniz istendiğinde, zaten kanatlı hayvanlara kuş adı verdiğimizi söyleyin.
23. İtiraz ve çekişme, kişiyi savlarını abartmak zorunda bırakır. Rakibinizin makul önermelerine bir bir itiraz edin, savını doğruluk sınırlarını geçecek ölçüde abartmasını sağlayın. Asıl tezi çürümüş gibi görünecektir.
24. Yanlış çıkarsamalara başvurun ve kavramları çarpıtın, böylece rakibinizin aklında ve tezinde bulunmayan saçma sonuçlara zorlayarak ulaşın.
25. Rakibiniz bir genelleme yaptığında bunun bir istisnasını bildirin. Her genellemenin istisnası vardır ama istisnalar genellemeyi çürütmez. Siz genelleme yapmasına izin vermeyin.
26. Rakibinizin savını ona karşı kullanın.
27. Rakibiniz söylediğiniz bir şeye kızdıysa aynı noktadan daha da üstüne gidin. Zayıf olduğu noktayı yakalamış olabilirsiniz.
28. Bilgisiz izleyicileri /okuyucuları etkilemek istediğinizde rakibinizin bilgi düzeyi önemsizdir, onu geçersiz ama izleyicilerin gözü önünde yenilmiş gösterecek savlarla zayıflatın. Özellikle komik bir durum ortaya çıkıyor veya rakip sizi çürütmeye çalışırken gülünç durumda kalıyorsa etkilidir. ABD devlet başkanlığı seçim münazaralarında, TBMM kürsü konuşmalarında bu tekniği yakından görebilirsiniz.
29. Yenileceğinizi anlayınca rakibinize muhalif görünen ama konuyla ilgisiz bir önermeyle tartışmada sapma yaratın.
30. Nedenselliğe değil otoriteye başvurun. Rakibinizin saydığı otoritelerden bağlamı ilgisiz de olsa alıntılar yapın. Genel olarak kişilerin en saygı duydukları otoriteler en az anladıklarıdır. Bunu kullanın. Uydurduğunuz alıntıları bile teşhis edemeyecektir.
31. Rakibinizin etkili savlarına karşılık veremediğinizde ince bir ironiyle iyi bir yargıç olmadığınızı söyleyin. “Anlamadığınızı” söylemeniz, bilgisiz izleyicilerin tartışmayı kaybettiğinizi fark etmemelerini sağlar, tersine rakibinizin düzeyinden kuşku duymaya başlarlar.
32. Rakibinizin savını kısa yoldan saf dışı bırakmanın yollarından biri onu korkulan veya çekinilen bir sınıfa sokmaktır. Örneğin brakisefalik ve dodikosefalik kafatası biçimlerinden söz eden rakibinizi “bu bilimsel ırkçılıktır ve XX. yy’da terk edilmiş bir akımdır” diyerek izleyicinin önünde zor durumda bırakın.
33. Öncülleri kabul edin, çıkarımı reddedin. “Kuramsal olarak doğru ama uygulamada yanlış” olduğunu söyleyin.
34. Bir soru sorduğunuzda veya bir sav sunduğunuzda rakip doğrudan yanıt vermiyorsa veya karşı soruyla geçiştirmeye çalışıyorsa zayıf noktasını yakaladınız. Zayıflığın kaynağını bilmeseniz bile üstüne gidin.
35. Çıkara başvurma safsatasını deneyin. Rakibin savını, rakibin veya izleyicinin çıkarı ile çelişir gösterebilirseniz tartışma orada biter. isterseniz deli saçması bir fikri savunuyor olun, rakibin ne kadar haklı olduğu hiç önemli değildir.
36. Hiç istifinizi bozmadan, laf kalabalığıyla rakibinizi sersemletin. Rakip sizi anlamıyor görünmeyi göze alamıyorsa işe yarayacaktır.
37. Rakibiniz haklı ise ama yanlış kanıtlara başvuruyorsa kanıtı çürütmeye çalışın, savını da çürütmüş gibi olursunuz. Örneğin geleneksel kafadaki dindarlar Tanrı’nın varlığını kanıtlamak için yerde bulunan saat örneğine başvurdukça, hiçbir karşı tezi olmayan ateizmi güçlendirip duruyorlar.
38. Baktınız rakibiniz sizden güçlü görünüyor, aşağılayın, konuyu kişiselleştirin. Bunu kibar görüntünüzden ödün vermeden de yapabilirseniz izleyici üzerindeki etkisi artacaktır.